تدوین و اعتباریابی مدل علّی موفقیت تحصیلی در دبیرستان

زمینه: دستیابی به موفقیت در رشتة تحصیلی مهم‌ترین غایت آموزشی و تعیین نقش ویژگی‌های فردی و عوامل محیطی بر این سازه به منظور تدوین نظام جامع و مدونی در زمینة هدایت تحصیلی از ضروریاتی است که سودمندی مشاورة تحصیلی با محوریت عوامل زیربنایی موفقیت تحصیلی را تضمین می‌کند. هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین و اعتباریابی مدل علّی موفقیت تحصیلی در دبیرستان براساس عوامل فردی و محیطی مؤثر بر موفقیت در رشتة تحصیلی، تعیین سهم هر یک از این عوامل و مقایسه نوع و اهمیت آن‌ها به تفکیک رشتة تحصیلی بود. جامعة آماری عبارت بودند از کلیة دانش‌آموزان سال سوم دبیرستانهای شهر یزدکه در رشته‌های علوم تجربی، انسانی، ریاضی-فیزیک وفنی/هنرستان مشغول به تحصیل بودند. روش: طرح پژوهش حاضر از نوع علّی-مقایسه ای بود و به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای از جامعة مورد نظر تعداد 550 دانش‌آموز انتخاب شدند و پرسشنامه‌های موفقیت در رشتة تحصیلی، رغبت‌سنج تحصیلی-شغلی استرانگ (صادقی، 1390)، سنخ‌نمای مایزر-بریگز (1962) و آزمون هوش چندگانه گاردنر (پاشا شریفی، 1384) را تکمیل کردند. تحلیل نتایج با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری صورت پذیرفت. یافته‌ها: تحلیل نتایج براساس مدل‌های حاصله نشان داد اثرات مستقیم تمامی پارامترهای پنج گانه (هوش چندگانه، علایق، شخصیت، عملکرد تحصیلی و متغیرهای محیطی) در تمامی مدل‌ها معنادار بودند. در تمامی رشته‌های تحصیلی نقش علایق مهم‌ترین و متغیرهای محیطی و شرایط تحصیلی کم‌اهمیت‌ترین عوامل تلقی می‌شدند. همچنین در بین گروه‌های علوم تجربی و ریاضی نقش عامل عملکرد تحصیلی برجسته‌تر بود و پس از آن علایق و هوش چندگانه قرار داشتند. بحث و نتیجه‌گیری: در ارائة راهکارهای تحصیلی به دانش‌آموزان از سوی مدیران، معلمان و مشاوران مدرسه باید به سهم گوناگون متغیرهای محیطی و فردی در رشته‌های گوناگون توجه خاصی مبذول داشت. واژگان کلیدی: مدل علّی، موفقیت تحصیلی، هدایت تحصیلی.